Skąd się biorą trenerzy piłkarscy? Mimo że w ostatnich dwudziestu latach podejście do tej pracy bardzo się sprofesjonalizowało – nadal przede wszystkim z boisk. Co prawda od nowoczesnego menedżera zarządzającego nie tylko pracą graczy, ale także sztabu trenerskiego i będącego niejako twarzą klubu na zewnątrz, wymaga się wiedzy z zakresu: psychologii, zarządzania, fizjologii człowieka, nie mówiąc już o językach obcych. Ale nadal najlepszym przygotowaniem do tej pracy jest kariera zawodnicza. I niekoniecznie chodzić tutaj musi o bycie wiodącym graczem pierwszoligowego zespołu, grę w europejskich pucharach i narodowej reprezentacji.

W czym pomaga trenerowi doświadczenie z boiska

Najważniejsze jest poznanie, jak praca trenera jest odbierana w szatni i rozumienie, jak gracze czują się w każdej z często występujących sytuacji, na przykład: kryzys formy zespołu i spadanie w tabeli, mecz przeciwko rywalowi w walce o tytuł, odejście z zespołu największej gwiazdy. Do pewnego stopnia poznać to można grając w Football Managera – ale nic nie zastąpi zapachu trawy na boisko i siniaków po meczu derbowym.

Trener sam będący wcześniej wybitnym piłkarzem ma do dyspozycji jeszcze jeden bonus: podopieczni darzą go estymą, a zarząd – zaufaniem nieco większym niż zwykłego trenerskiego żółtodzioba. To może mieć bardzo wymierne znaczenie, bo pierwsza rzecz, na którą nowy trener musi zapracować, to właśnie zaufanie. Chodzi tu także o pole do działania ze strony kibiców – i wtedy nie ma nic lepszego, niż chwalebna przeszłość na boisku w barwach obecnego pracodawcy.

Sławni trenerzy z i bez doświadczenia na boisku

Mimo to, jeśli przyjrzymy się karierom menedżerów największych europejskich klubów, nie zawsze znajdziemy w nich duże sukcesy na boisku. Przy tej okazji zwykle wspomina się José Mourinho, który w pierwszoligowym klubie grał zaledwie przez sezon – zwykle kopał piłkę albo siedział na ławce rezerwowych w niższych portugalskich ligach. Podobnie było z Arsènem Wengerem, Jürgenem Kloppem, Rafaelem Benítezem, Unaiem Emerym, Royem Hodgsonem. Żaden z nich nie był nawet solidnym pierwszoligowcem, nie wspominając nawet o reprezentacji.

Na drugim biegunie można postawić Juppa Heynckesa, gwiazdę ataku Borussi Mönchengladbach, Josepa Guardiolę, będącego w latach 90. „mózgiem” Barcelony i reprezentacji Hiszpanii, Antonio Conte, który choć mało spektakularnym, był ważnym pomocnikiem Juventusu i „Azurrich”. Bardziej lub mniej solidne kariery piłkarskie mają za sobą: Luciano Spalletti, Ernesto Valverde, Mauricio Pochettino, Claudio Ranieri, Sam Allardyce, Chris Hughton, Gustavo Poyet, Massimiliano Allegri, Adam Nawałka i oczywiście Zinédine Zidane – najsławniejszy piłkarz z obecnych trenerów.

Jak kształcą trenerów Real i Barcelona i co jeszcze można robić po zakończeniu kariery

W przypadku rozgrywającego OM, Juventusu i Realu, droga do kariery trenera wydaje się z perspektywy czasu prosta. Po trzyletnim „urlopie”, Zidane został najpierw doradcą prezesa klubu, potem trenera Mourinho, dyrektorem sportowym (po zwolnieniu Jorge Valdano), trenerem rezerw, aż wreszcie w styczniu 2016 przejął pierwszy zespół od Rafaela Beniteza. To model „wychowywania sobie” byłych gwiazd na trenerów, który praktykuje także FC Barcelona. Ostatnio było to widać na przykładach Franka Rijkaarda, Guardioli i Luisa Enrique – z których jak na razie tylko ten drugi odniósł trenerskie sukcesy poza katalońskim klubem. Dalszych działań w tym modelu możemy się spodziewać w najbliższych latach – być może trenerami zostaną Xavi Hernández, Andrés Iniesta, Sergio Busquets czy Sergio Ramos.

Mimo więc, że udana kariera zawodnicza nie gwarantuje sukcesów jako trener, może pozytywnie na nią wpłynąć. Zresztą emerytowani gracze niekoniecznie muszą zajmować to najważniejsze dla wyników zespołu stanowisko. Wielu z nich kończy studia albo specjalistyczne kursy i zostaje trenerami-specjalistami, na przykład od przygotowania fizycznego, taktyki, techniki czy szkolenia bramkarzy albo pracy z dziećmi. Dzięki temu najczęściej zostają w swoim ostatnim klubie i przekazują umiejętności młodszym kolegom. Część z byłych zawodników zasiada też w zarządach klubów lub wręcz zostaje prezesami (tu przykładem jest Bayern, z Hoeneßem i Beckenbauerem) lub przejmuje obowiązki dyrektorów sportowych (najlepsze przykłady to Monchi i Begiristain). Michael Preetz w tej roli pracuje dla Herthy z dawnym kolegą z berlińskiego boiska, trenerem Pálem Dárdaiem.

Na jakiej pozycji grali najlepsi trenerzy

Poniżej prezentuję statystyki, z których wynika, że w pięciu najmocniejszych europejskich ligach:

• 79 procent trenerów grało w najwyższej lidze,
• 38 procent było reprezentantami kraju,
• tylko 13 (13 procent) nigdy nie grało wyżej niż w 3. lidze,
• 45 procent tych trenerów grało jako obrońcy,
• 32 procent – jako pomocnicy (z reguły defensywni),
• 13 procent – jako napastnicy,
• 5 procent – jako bramkarze.

Spośród najwyższych lig tych pięciu krajów (Anglia, Hiszpania, Włochy, Francja, Niemcy) to Francuzi mają największy odsetek trenerów z doświadczeniem pierwszoligowym – 90 procent. Z kolei najniższy mają Niemcy – tylko 63 procent. 50 procent trenerów w Hiszpanii ma doświadczenie reprezentacyjne – to najwięcej. Najmniej takich trenerów jest we Francji – 30 procent.

Świetni trenerzy, którzy nie byli zawodnikami

Wśród 98 trenerów na poniższej liście jest kilka przypadków szczególnych – przede wszystkim dwóch trenerów, którzy nigdy nie grali w piłkę nożną: Maurizio Sarri (Napoli) i Leonardo Jardim (Monaco). Obaj odnosili już z wieloma zespołami sukcesy, a z obecnymi są w czołówce swoich lig, więc nie można powiedzieć, że doświadczenie piłkarskie jest do tego niezbędne. Ciekawy jest też przypadek Juliana Nagelsmanna z TSG Hoffenheim, który w wieku 19 lat musiał zakończyć karierę w wyniku poważnej kontuzji, a dziś jako 30-latek kieruje drużyną z powodzeniem walczącą w 1. Bundeslidze. Jako że kadra Hoffenheim jest młoda, Nagelsmann ma pod sobą tylko trzech graczy starszych od niego. Oczywiście wróży mu się w Niemczech duża karierę, podobno zainteresowany jest nim Bayern, który ostatnio ściągnął z jego zespołu dwóch piłkarzy.

Surowe dane, dotyczące doświadczenia trenerów w poszczególnych ligach, wklejam w tabelce poniżej. Na koniec warto jeszcze wspomnieć nazwiska znanych piłkarzy, którzy próbowali robić kariery jako trenerzy, ale kompletnie im to nie wyszło: Diego Maradona, Ruud Gullit, Hristo Stoiczkow, Lothar Matthäus, Alan Shearer, Frank de Boer, Patrick Kluivert, Caude Makélélé, Zbigniew Boniek, Tony Adams, Paul Ince, Gary Neville.

Szczegółowe statystyki – Anglia:

Szczegółowe statystyki – Hiszpania:

Szczegółowe statystyki – Włochy:

Szczegółowe statystyki – Niemcy:

Szczegółowe statystyki – Francja:

Podobne mecze:

Brak podobnych meczów